Zapewne już wiesz, że nadwaga zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia choroby Alzheimera. Zależność ta jest jednak bar­dziej złożona. Po wielu latach badań naukowcy odkryli, że nie chodzi tylko o to, jak gruby jesteś, ale o to, ile tłuszczu masz wokół talii. Praw­dziwym winnym pogorszenia pracy mózgu na starość jest tak zwany brzuszek, czyli nagromadzenie tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha – mierzone poprzez obwód talii – a nie waga całkowita lub BMI. Poza tym to właśnie nagromadzenie w średnim wieku tłuszczu w obszarze brzusznym, zwane również otyłością brzuszną lub centralną, sprzyja destrukcji mózgu w późniejszym wieku.

Doktor Rachel A. Whitmer z Kaiser Permanentes Division of Research w Oakland w Kalifornii zbadała u 6583 osób korelację pomiędzy obwodem talii, mierzonym na przestrzeni kilku lat (po­między czterdziestym a czterdziestym piątym rokiem życia), a ich sprawnością umysłową trzydzieści lat później. Oto wyniki: męż­czyźni i kobiety o największym obwodzie talii w średnim wieku byli trzy razy bardziej podatni na demencję niż osoby o najmniej­szym obwodzie talii. Ryzyko demencji było dwa razy większe rów­nież u osób o normalnej wadze ciała, które w średnim wieku miały tak zwany brzuszek lub figurę typu jabłko. Jak można się spodzie­wać, czynnikami zwiastującymi demencję była zarówno otyłość, jak i nadmierna ilość tkanki tłuszczowej w talii.

Wiąże się z tym pewien paradoks: w przypadku otyłości u osób w starszym wieku ryzyko demencji może zmniejszać się, zamiast zwiększać. Dzieje się tak dlatego, że utrata wagi, zwykle dziesięć lat przed zauważeniem pierwszych symptomów, jest ważnym prognostykiem choroby Alzheimera w późniejszym wieku. Dlatego też niedowaga w starszym wieku może być symptomem ostrzegającym przed chorobą Alzheimera.

Otyłość brzuszna może być jednak szkodliwa dla mózgu nawet u osób w starszym wieku. Wyniki najnowszych badań przeprowadzo­nych na University of Michigan, w których wzięło udział 1351 osób w wieku od sześćdziesięciu do stu jeden lat, wykazują, że prawdopo­dobieństwo pogorszenia sprawności poznawczych i demencji u osób z ogólną nadwagą było jedynie pół raza większe niż u osób szczuplej­szych. Wyjątkiem były osoby z otyłością brzuszną. Prawdopodobień­stwo wystąpienia upośledzenia sprawności poznawczych i demencji u tych osób było prawie dwa razy większe. Wynika z tego, że otyłość brzuszna, nawet u osób w starszym wieku, może być prognostykiem uszkodzenia mózgu, podczas gdy ogólna nadwaga w podeszłym wie­ku jest czynnikiem neutralnym lub nawet ochronnym dla mózgu.

Dlaczego? Powodem jest prawdopodobnie tkanka tłuszczowa odkładająca się w jamie brzusznej. Jest ona biologicznie aktywna i działa niczym gruczoł sprzyjający insulinooporności, wysokiemu poziomowi cukru we krwi, obniżeniu poziomu korzystnego choleste­rolu HDL, stanom zapalnym oraz cukrzycy typu drugiego. Zdaniem dr Whitmer długotrwałe utrzymywanie się opisanego zaburzenia go­spodarki metabolicznej, spowodowanego przez otyłość brzuszną, jest głównym powodem tego, iż wzrasta ryzyko pogorszenia sprawności umysłowej i demencji. Im grubsza talia, tym większa ilość tłuszczu zgromadzonego w obszarze brzusznym i tym wyższe ryzyko zacho­rowania.

Co robić? Jednym ze sposobów na pozbycie się tkanki tłuszczowej w obszarze brzusznym jest utrata wagi; zazwyczaj podczas odchudza­nia najpierw tracimy brzuszek. Uwaga: osoby w podeszłym wieku nie powinny dopuszczać do niedowagi.

Unikaj tłuszczów trans oraz wysokofruktozowego syropu kukurydzianego, ponieważ sprzyjają otyłości brzusznej. Za najlepszy sposób zapobiegania i likwidowania otyłości brzusznej uznaje się ćwiczenia fizyczne. Aby zapobiec gro­madzeniu się tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej (co zwykle doty­czy osób w średnim wieku prowadzących siedzący tryb życia), wyko­nuj umiarkowane ćwiczenia fizyczne – energiczny półgodzinny spacer sześć razy w tygodniu zapobiega odkładaniu się tkanki tłuszczowej w obszarze brzusznym u ludzi w średnim wieku, jak dowodzą bada­nia przeprowadzone na Duke University. Aby pozbyć się nadmiernej ilości tłuszczu trzewnego, powinieneś wykonywać bardziej intensyw­ne ćwiczenia aerobowe – najlepiej przez godzinę, co najmniej trzy ra­zy w tygodniu. Otyli mężczyźni wykonujący takie ćwiczenia w ciągu trzech miesięcy pozbyli się 18 procent tłuszczu brzusznego. Nie licz na to, że ćwiczenia, skupiające się wyłącznie na jednej wybranej czę­ści ciała, takie jak brzuszki, pomogą ci pozbyć się tłuszczu trzewnego.