Zapewne już wiesz, że nadwaga zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia choroby Alzheimera. Zależność ta jest jednak bardziej złożona. Po wielu latach badań naukowcy odkryli, że nie chodzi tylko o to, jak gruby jesteś, ale o to, ile tłuszczu masz wokół talii. Prawdziwym winnym pogorszenia pracy mózgu na starość jest tak zwany brzuszek, czyli nagromadzenie tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha – mierzone poprzez obwód talii – a nie waga całkowita lub BMI. Poza tym to właśnie nagromadzenie w średnim wieku tłuszczu w obszarze brzusznym, zwane również otyłością brzuszną lub centralną, sprzyja destrukcji mózgu w późniejszym wieku.
Doktor Rachel A. Whitmer z Kaiser Permanentes Division of Research w Oakland w Kalifornii zbadała u 6583 osób korelację pomiędzy obwodem talii, mierzonym na przestrzeni kilku lat (pomiędzy czterdziestym a czterdziestym piątym rokiem życia), a ich sprawnością umysłową trzydzieści lat później. Oto wyniki: mężczyźni i kobiety o największym obwodzie talii w średnim wieku byli trzy razy bardziej podatni na demencję niż osoby o najmniejszym obwodzie talii. Ryzyko demencji było dwa razy większe również u osób o normalnej wadze ciała, które w średnim wieku miały tak zwany brzuszek lub figurę typu jabłko. Jak można się spodziewać, czynnikami zwiastującymi demencję była zarówno otyłość, jak i nadmierna ilość tkanki tłuszczowej w talii.
Wiąże się z tym pewien paradoks: w przypadku otyłości u osób w starszym wieku ryzyko demencji może zmniejszać się, zamiast zwiększać. Dzieje się tak dlatego, że utrata wagi, zwykle dziesięć lat przed zauważeniem pierwszych symptomów, jest ważnym prognostykiem choroby Alzheimera w późniejszym wieku. Dlatego też niedowaga w starszym wieku może być symptomem ostrzegającym przed chorobą Alzheimera.
Otyłość brzuszna może być jednak szkodliwa dla mózgu nawet u osób w starszym wieku. Wyniki najnowszych badań przeprowadzonych na University of Michigan, w których wzięło udział 1351 osób w wieku od sześćdziesięciu do stu jeden lat, wykazują, że prawdopodobieństwo pogorszenia sprawności poznawczych i demencji u osób z ogólną nadwagą było jedynie pół raza większe niż u osób szczuplejszych. Wyjątkiem były osoby z otyłością brzuszną. Prawdopodobieństwo wystąpienia upośledzenia sprawności poznawczych i demencji u tych osób było prawie dwa razy większe. Wynika z tego, że otyłość brzuszna, nawet u osób w starszym wieku, może być prognostykiem uszkodzenia mózgu, podczas gdy ogólna nadwaga w podeszłym wieku jest czynnikiem neutralnym lub nawet ochronnym dla mózgu.
Dlaczego? Powodem jest prawdopodobnie tkanka tłuszczowa odkładająca się w jamie brzusznej. Jest ona biologicznie aktywna i działa niczym gruczoł sprzyjający insulinooporności, wysokiemu poziomowi cukru we krwi, obniżeniu poziomu korzystnego cholesterolu HDL, stanom zapalnym oraz cukrzycy typu drugiego. Zdaniem dr Whitmer długotrwałe utrzymywanie się opisanego zaburzenia gospodarki metabolicznej, spowodowanego przez otyłość brzuszną, jest głównym powodem tego, iż wzrasta ryzyko pogorszenia sprawności umysłowej i demencji. Im grubsza talia, tym większa ilość tłuszczu zgromadzonego w obszarze brzusznym i tym wyższe ryzyko zachorowania.
Co robić? Jednym ze sposobów na pozbycie się tkanki tłuszczowej w obszarze brzusznym jest utrata wagi; zazwyczaj podczas odchudzania najpierw tracimy brzuszek. Uwaga: osoby w podeszłym wieku nie powinny dopuszczać do niedowagi.
Unikaj tłuszczów trans oraz wysokofruktozowego syropu kukurydzianego, ponieważ sprzyjają otyłości brzusznej. Za najlepszy sposób zapobiegania i likwidowania otyłości brzusznej uznaje się ćwiczenia fizyczne. Aby zapobiec gromadzeniu się tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej (co zwykle dotyczy osób w średnim wieku prowadzących siedzący tryb życia), wykonuj umiarkowane ćwiczenia fizyczne – energiczny półgodzinny spacer sześć razy w tygodniu zapobiega odkładaniu się tkanki tłuszczowej w obszarze brzusznym u ludzi w średnim wieku, jak dowodzą badania przeprowadzone na Duke University. Aby pozbyć się nadmiernej ilości tłuszczu trzewnego, powinieneś wykonywać bardziej intensywne ćwiczenia aerobowe – najlepiej przez godzinę, co najmniej trzy razy w tygodniu. Otyli mężczyźni wykonujący takie ćwiczenia w ciągu trzech miesięcy pozbyli się 18 procent tłuszczu brzusznego. Nie licz na to, że ćwiczenia, skupiające się wyłącznie na jednej wybranej części ciała, takie jak brzuszki, pomogą ci pozbyć się tłuszczu trzewnego.